Bởi vì, có những trường hợp giết người vì không làm chủ được
bản thân, vì tự vệ, vì bộc phát nhất thời. Còn dùng nhục hình để ép án là hành vi có chủ đích, kéo dài ngày
này qua tháng khác, hành hạ người vô tội. Người dùng nhục hình và bức cung là
cán bộ điều tra, hiểu biết pháp luật, có quyền sinh sát đối với số phận người
khác. Chính vì họ được đào tạo, được nhà nước giao trách nhiệm điều tra tội
phạm, nhưng họ dùng quyền và sức mạnh được giao để nhục hình một công dân nên
mới đáng ghê tởm
Xâm phạm hoạt động tư pháp để đẩy người khác vào tù tội,
phải chịu án chung thân, tử hình thì những điều tra viên đó không còn nhân
tính. Thậm chí, có trường hợp dùng nhục hình đến nỗi can phạm bị tử vong ngay
trong trại tạm giam.
Vụ án Nguyễn Thanh Chấn với những lời tố cáo nhục hình chưa
làm rõ. Vụ án Hàn Đức Long cũng ở Bắc Giang cũng tương tự. Hàn Đức Long bị ghép
tội hiếp dâm, giết người nhưng một mực kêu oan. Cán bộ điều tra bức cung bằng
cách dùng bút bi kẹp vào các kẽ ngón tay, đốt bằng bật lửa gas...
Vụ án ở Phú Yên còn tệ hơn, nghi can bị 5 công an đánh chết
tại trại tạm giam.
Không lên tiếng cảnh tỉnh thì sẽ còn bức cung nhục hình
nhiều và theo đó là án oan sai chồng chất. Chính vì vậy nên Chủ tịch nước
Trương Tấn Sang – Trưởng ban Chỉ đạo Cải cách tư pháp Trung ương đã yêu cầu
khắc phục tình trạng này. Bộ Công an cũng ban hành Thông tư, trong đó quy định nghiêm cấm điều tra viên, cán bộ điều tra
bức cung, mớm cung hoặc dùng nhục hình dưới bất kỳ hình thức nào.
Các quy định bằng
văn bản quy phạm pháp luật là cần thiết, nhưng chưa đủ để ngăn chặn hành vi bức
cung, nhục hình, mà phải thực hiện những cải cách cụ thể hơn. Ví dụ, đã có
nhiều ý kiến đề xuất lắp đặt camera trong phòng hỏi cung. Tuy nhiên, nếu cơ
quan điều tra vừa điều tra vừa giam giữ thì khó có thể minh bạch trong chuyện
lấy thông tin từ camera. Nếu như điều tra viên không dùng nhục hình trong phòng
lấy cung mà ở nơi khác thì sao?
Cho nên, đề xuất
tách cơ quan quản lý giam giữ độc lập với cơ quan điều tra là một biện pháp phù
hợp.
Ngoài ra, một quy
định vô cùng khoa học và có khả năng ngăn chặn nhục hình rất thực tế, đó là sự
có mặt của luật sư trong các cuộc hỏi cung. Thiếu vai trò của luật sư, khó có
thể nói đến sự minh bạch của các bản cung. Nhìn vào thực tế, luật sư còn chưa
được tạo điều kiện để thực hiện công việc vô cùng quan trọng, đó là tiếp cận
với thân chủ trong các cuộc hỏi cung. Thiếu vai trò này, luật sư chỉ là cái
bóng của công lý mà thôi.
Hãy như quốc gia
văn minh, trước khi thẩm vấn, cảnh sát sẽ nói với nghi phạm bằng “Lời cảnh báo
Miranda”: “Anh có quyền giữ im lặng và từ chối trả lời câu hỏi. Bất cứ điều gì
anh nói cũng sẽ được dùng để chống lại anh trước tòa. Anh có quyền có luật sư
trước khi khai báo với cảnh sát và luật sư sẽ hiện diện khi cảnh sát thẩm vấn
anh. Nếu anh không thể tìm luật sư, anh sẽ được cung cấp một luật sư trước khi
trả lời các câu hỏi. Anh có thể trả lời câu hỏi khi không có luật sư, nhưng anh
vẫn có quyền ngưng trả lời bất cứ lúc nào để chờ đợi sự có mặt của luật sư”.
Có lẽ “Lời cảnh
báo Miranda” nên được áp dụng khắp nơi trên địa cầu này, đặc biệt là những nơi
còn bóng tối.
Lê Chân Nhân