Một số vướng mắc trong thực tiễn áp dụng các quy định về năng lực chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng của cá nhân và kiến nghị hoàn thiện.

Người có năng lực hành vi dân sự.

    Theo quy định tại khoản 1 Điều 606 Bộ luật dân sự 2005 và tiểu mục 3.1 mục 3 phần I Nghị quyết 03/2006 thì Người từ đủ 18 tuổi nếu không bị mắc bệnh tâm thần hoặc mắc các bệnh khác có ảnh hưởng đến khẳ năng nhân thức và điều khiển hành vi thì phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại về nhưng thiệt hại mà mình gây ra cho người khác. Tuy nhiên, trên thực tế khi giải quyết vấn đề này gặp một số khó khăn vì không phải ai đủ 18 tuổi trở lên có năng lực hành vi dân sự đầy đủ gây thiệt hại cũng có tài sản để bồi thường . Những cá nhân có năng lực hành vi dân sự đầy đủ có một phần không nhỏ đang theo học các trường đại học, cao đẳng, trung cấp phần lớn vẫn được bố mẹ chu cấp tiền ăn học và các phí khác phục vụ cho việc học hoặc học không đi học thì cúng chưa có việc làm ổn định nên không có thu nhập và cũng không có tài sản riêng, khi họ thực hiện hành vi trái pháp luật gây thiệt hại cho người khác thì nguyên tắc bồi thường toàn bộ và kịp thời có tính khẳ thi không?

Chẳng hạn như vụ án Huỳnh Thanh B con của ông Huỳnh Thanh A và bà Lê B khi phạm tội ngày 15/10/2002 là 19 tuổi. Bản án sơ thẩm ngày 22/11/2004 phạt tù và buộc B phải bồi thường số tiến là 19.910.000 đồng cho đại diện hợp pháp của người bị hại (bản án còn có những quyết định khác). Người đại diện hợp pháp của người bị hại kháng cáo yêu cầu tăng mức hình phạt và tăng mức bồi thường thiệt hại với B. Bản án phúc thẩm ngày 25/4/2005 sửa bản án sơ thẩm theo hướng tăng mức hình phạt và mức bồi thường thiệt hại, buộc B bồi thường 24.910.000 cho đại diện hợp pháp của người bị hại. Trong trường hợp này trách nhiệm bồi thường tài sản là trách nhiệm của B vì thiệt hại do B gây ra. B đã đủ năng lực chủ thể để thực hiện việc bồi thường. Nhưng B không có việc làm ổn định, không có tài sản riêng nên không thể tự mình thực hiện trách nhiệm bồi thường, mà ông A và bà C không có trách nhiệm bồi thường vì B đã đủ tuổi thành niên và có năng lực hành vi dân sự. Vậy trong trường hợp này quyền lợi của người bị hại được giải quyết như thế nào? Theo pháp luật thi hành án dân sự thì khi nào người phải bồi thường có điều kiện để thi hành án thì người được bồi thường có quyền thi hành án. Như vậy có thể bảo đảm được nguyên tắc bồi thường toàn bộ nhưng không đảm bảo được nguyên tắc bồi thường kịp thời. Vì vậy pháp luật cần có một cơ chế hợp lý để bảo đảm quyền lợi của người dược bồi thường, đảm bảo nghiêm minh của pháp luật.

    Một vấn đề nữa cũng không kém phần quan trọng là nếu người bị hán chế năng lực hành vi dân sự có hành vi trái pháp luật gây thiệt hại có phải chịu trách nhiệm bồi thường không? Vì tại điều 606 BLDS 2005 không đề cập đến trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng của chủ thể này. Người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự là người bị nghiện ma túy hoặc các chất kích thích khác dẫn đến phá tán tài sản gia đình. Tòa án có thể ra quyết định tuyên bố một người thuộc diện này bị hạn chế năng lực hành vi dân sự trên cơ sở yêu cấu của người có quyền và nghĩa vụ liên quan hoặc cơ quan hữu quan. Mọi giao dịch dân sự liên quan đến tài sản của người này phải có sự đồng ý của người đại diện theo pháp luật do Tòa án chỉ định. Quy định như vậy nhằm hạn chế năng lực hành vi khi họ tham gia vào các giao dịch sự có liên quan đến tài sản nhưng không phải là căn cứ loại trừ trách nhiệm dân sự khi họ có hành vi gây thiệt hại cho người khác. Cụ thể khoản 1 điều 615 BLTTDS 2005 quy định: “Người do uống rượu hay dùng chất kích thích  khác mà lâm vào tình trạng mất khả năng nhận thức và làm chủ được hành vi của mình, gây thiệt hại cho người khác thì phải bồi thường. Khi một người cố ý dùng rượu hoặc chất kích thích khác làm cho người khác lâm vào tình trạng mất khả năng nhận thức và làm chủ được hành vi của họ mà gây thiệt hại thì phải bồi thường cho người bị thiệt hại.”. Người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự là người đã trưởng thành, vì vậy về nguyên tắc vẫn phải chịu trách nhiệm về mọi hành vi và họ sẽ tham gia tố tụng với tư cách là bị đơn dân sự.

Tuy nhiên, vấn đề chỉ đặt ra khi Tòa án tuyên bố khi một người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự, đồng thời Tòa án chỉ định luôn người đại diện theo pháp luật. Theo quy định tại điều của khoản 4 điều 144 BLDS 2005 thì người đại diện có quyền xác lập mọi giao dịch dân sự của người được đại diện. Vì thế, họ có quyền được biết các hành vi gây thiệt hại cũng như hậu quả thiệt hại của người mà họ làm đại diện. Nhưng trong Nghị quyết số 03/2006 tại mục 3.1 mục 3 phần I hướng dẫn áp dụng một số quy định BLDS năm 2005 về bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng về xác định tư cách tố tụng đương sự không đưa người đại diện vào tham gia tố tụng cần cấn nhắc. Vì vậy, trách nhiệm bồi thường thuộc về người bị hán chế năng lực hành vi dân sự, nhưng với tư cách là người đại diện cho những người này Tòa án nên đưa họ vào tham gia tố tụng với tư cách là người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan. 

Mời bạn đánh giá bài viết này!

Có thể bạn quan tâm?

Địa chỉ chi nhánh: Số 26 Đoàn Thị Liên, phường Phú Lợi, TP. Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương
PNV – Địa chỉ: VP 6, Linh Đàm, Hoàng Liệt, Hoàng Mai, Hà Nội
Email: luathongthai38@gmail.com
Hotline: 0976.933.335
Đơn vị liên kết:
- Viện Kinh tế Công nghệ Việt nam
- Công ty TNHH Thương mại và Dịch vụ Xuất Nhập khẩu HILAP