Thực trạng đào tạo Luật sư ở Việt Nam và Mỹ?

Về đầu vào: việc đào tạo luật ở Mỹ là đào tạo sau đại học, sinh viên luật là những người đã tốt nghiệp đại học – có bằng cử nhân một môn khoa học bất kì. Các khoa luật ở Mỹ tuyển sinh viên đầu vào rất khắt khe, thường lựa chọn những sinh viên thật sự xuất sắc. Những người trúng tuyển sẽ theo học 3 năm tại khoa luật để lấy bằng J.D - ( jurist doctor ) - văn bằng luật cơ bản ở Mỹ. Độ tuổi trung bình cho sinh viên khoa luật tốt nghiệp ở Mỹ là 29, độ tuổi cho con người hoàn thiện về nhân cách và giữ vững lập trường lời nói và hành động.

        Về chương trình đào tạo: Mỹ là nhà nước liên bang nên ngoài hệ thống pháp luật liên bang còn có 50 hệ thống pháp luật của bang và quận Columbia.                                         Về phạm vi đào tạo, trường học của một số bang chỉ đào tạo luật của bang, có trường lại đào tạo cả luật liên bang, thậm chí những sinh viên tốt nghiệp ở đó ra còn có thể hành nghề ở những nơi chấp nhận Common Law.

       Phương pháp đào tạo:Phương pháp giảng dạy pháp luật của Mỹ rất phù hợp với tình hình phức tạp và luôn luôn thay đổi của xã hội Mỹ. Nếu như việc đào tạo luật ở nhiều nước khác, trong đó có Việt Nam, thường dạy cho sinh viên những vấn đề cơ bản về luật và tìm luật ở đâu (học thuộc lòng) để giải quyết các vụ việc cụ thể thì hệ thống giáo dục luật ở Mỹ không trực tiếp truyền đạt những kiến thức thuộc lòng về nội dung của các đạo luật, các án lệ mà lại nhằm vào việc đào tạo ra những luật sư có khả năng thắng kiện, các giáo sư luật ở Mỹ hướng tới việc dạy cho các sinh viên mọi kĩ năng cần thiết để thắng kiện hơn là dạy luật. Việc giáo dục pháp luật ở Mỹ là nhằm đào tạo ra những người không chỉ biết luật, hiểu luật mà còn biết giải quyết các công việc đa dạng và phức tạp trong thực tế. Trong đào tạo luật ở Mỹ: phương pháp Socratic (hùng biện) trong truyền đạt kiến thức và hệ thống tình huống có vị trí rất quan trọng. Với phương pháp tình huống (case study), sách để giảng dạy thường viết về từng môn học riêng biệt trên cơ sở phân tích những án lệ đã được chọn lọc đưa vào cuốn sách.

Phương pháp Socratic đòi hỏi lớp học năng động với sự trao đổi các ý kiến, các câu hỏi và câu trả lời giữa các sinh viên và đòi hỏi sinh viên phải tham gia tích cực. Hệ thống tình huống đòi hỏi sinh viên đọc trước các vụ việc do các quan tòa viết ra. Các nguyên tắc pháp lý chung không được trình bày thông qua bài giảng lý thuyết mà rút ra từ việc xem xét tình huống do sinh viên thuật lại, giảng viên sẽ chất vất sinh viên để rèn luyện kĩ năng phản ứng của họ với tình huống đưa ra.

       Bên cạnh đó, họ còn lồng ghép vào nội dung học những Moot court (phiên tòa giả định) nhằm cho sinh viên làm quen hơn với thực tế. Với cách học này sinh viên vừa tự trau dồi được kiến thức pháp lý, kĩ năng làm việc lại vừa tạo cho bản thân khả năng lập luận, khả năng thuyết phục, tạo tiền đề cho công việc sau này của chính họ.

     Phương pháp thực tập thực tế cũng là một phần trong chương trình trường luật đạt tiêu chuẩn đã có cách đây chừng 30 năm. Các khóa này cho sinh viên các kinh nghiệm thực tế, thường là các phiên tòa, bằng cách cho họ tham gia các vụ án có thực dưới sự giám sát chặt chẽ của khoa.

      Đây là cách đào tạo luật đem lại cho những người được đào tạo những kiến thức pháp luật, những kĩ năng làm việc vô cùng cần thiết, chính vì điều này mà các sinh viên được học tập luật tại Mỹ khi ra trường chỉ cần tập sự một thời gian ngắn là có thể làm được việc.

       Ở Việt Nam trung bình 20.000 dân mới có một luật sư, trong khi ở các nước phát triển như Mỹ thì 1 luật sư/270 dân, Pháp 500 dân…Ở Việt Nam, để trở thành luật sư khá đơn giản, thậm chí là dễ dãi. Cụ thể: Chỉ cần tốt nghiệp Đại học chuyên ngành Luật dù là bằng chính quy hay đào tạo tại chức, sau đó học 6 tháng lấy chứng chỉ đào tạo nghề của Học viện tư pháp, sau đó thực tập 18 tháng (một năm rưỡi) tại một văn phòng luật sư. Với những người đang công tác từng làm điều tra viên, kiểm sát viên hay thẩm tra viên, thanh tra viên đã có thời gian trên 5 năm công tác thì thậm chí không cần học để lấy chứng chỉ đào tạo nghề.

      Thực tế đào tạo cho thấy : thời gian 6 tháng đạo tạo nghề là thời gian quá ngắn để chuyển tải kiến thức nghề nghiệp cơ bản đến học viên. Rất nhiều nội dung cần truyền đạt nhưng do thiếu thời gian nên đã được cắt ngắn hoặc bỏ qua.

Cơ chế tập sự cũng là điều cần xem xét. Có những văn phòng mặc dù có ghi tên, xác nhận nhưng cả năm không biết người tập sự ở đâu, rồi qua một đợt kiểm tra hết tập sự (với yêu cầu chuyên môn không cao) đoàn luật sư sẽ kết nạp, Bộ Tư pháp cấp chứng chỉ hành nghề, thế là thành luật sư, không những có thể làm với văn phòng luật sư mà có quyền mở văn phòng luật riêng.

       Vấn đề đào tạo về ngành luật (nói chung) của Việt Nam thì còn mang tính chất lý luận và rất bất cập, mỗi trường luật đào tạo một kiểu. Ở một số trường, luật đang hiện hành như thế nào thì quán triệt như thế, giảng dạy cho học sinh, sinh viên. Nếu hệ thống pháp luật không ổn định, thay đổi liên tục thì sẽ gặp vấn đề bởi giáo trình của của các trường không thay đổi thường xuyên, không thể cập nhật những điểm mới về chính sách  pháp luật trong ngày một ngày hai để phục vụ cho học viên.

     Một số trường khác lại tập trung vào lý luận, tức những nguyên tắc chung, sinh viên tốt nghiệp làm nghiên cứu được, nhưng không có tính thực tiễn thì cũng chỉ là mớ lý luận suông. Ở trường an ninh hay cảnh sát có cấp bằng cử nhân luật, nhưng đào tạo ở đây cũng hoàn toàn khác nhau, chưa hẳn đã chuyên sâu vấn đề luật pháp.

Năng lực, trình độ của luật sư chưa đáp ứng được đòi hỏi của khách quan và chưa đủ độ tin cậy để Nhà nước giao nhiều việc cho luật sư. Đấy là chưa nói đến phẩm chất đạo đức.

Đỗ Chinh - HILAP

Mời bạn đánh giá bài viết này!

Có thể bạn quan tâm?

Địa chỉ chi nhánh: Số 26 Đoàn Thị Liên, phường Phú Lợi, TP. Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương
PNV – Địa chỉ: VP 6, Linh Đàm, Hoàng Liệt, Hoàng Mai, Hà Nội
Email: luathongthai38@gmail.com
Hotline: 0976.933.335
Đơn vị liên kết:
- Viện Kinh tế Công nghệ Việt nam
- Công ty TNHH Thương mại và Dịch vụ Xuất Nhập khẩu HILAP