Hưởng quốc tịch do sinh ra theo quốc tịch của pháp luật Việt Nam?

Hưởng quốc tịch do sinh ra là việc cá nhân được mang quốc tịch của một quốc gia nào đó một cách mặc nhiên ngay từ khi cá nhân đó mới sinh ra.
Theo pháp luật Việt Nam vấn đề xác định quốc tịch do sinh ra được xác lập theo hai nguyên tắc: nguyên tắc huyết thống và nguyên tắc nơi sinh.
- Nguyên tắc huyết thống: theo nguyên tắc này thì đứa trẻ được sinh ra có quốc tịch theo quốc tịch của cha mẹ, không phụ thuộc vào nơi sinh. Nguyên tắc này lại có hai dạng: huyết thống tuyệt đối và huyết thống tương đối.
+ Nguyên tắc huyết thống tuyệt đối: là nguyên tắc theo đó được áp dụng cho trường hợp cả cha và mẹ có cùng quốc tịch. Theo nguyên tắc này thì đứa trẻ sẽ có quốc tịch theo cha mẹ, bất kể được sinh ra ở đâu.
Cụ thể, tại điều 15 Luật Quốc tịch năm 2008 của Việt Nam quy định:
“Trẻ em sinh ra trong hoặc ngoài lãnh thổ Việt Nam mà khi sinh ra có cha mẹ đều là công dân Việt Nam thì có quốc tịch Việt Nam”
+ Nguyên tắc huyết thống tương đối: là nguyên tắc được áp dụng cho trường hợp chỉ cần có cha hoặc mẹ mang quốc tịch của một nước nào đó thì đứa trẻ sẽ mang quốc tịch của nước mà người cha hay người mẹ đó mang quốc tịch hoặc trong trường hợp chỉ có cha hoặc mẹ có quốc tịch còn người kia không rõ hay không có quốc tịch thì đứa trẻ sẽ mang quốc tịch của cha hoặc mẹ.
Nguyên tắc này được thể chế hóa tại điều 16 Luật Quốc tịch năm 2008 như sau:
“1. Trẻ em được sinh ra trong hoặc ngoài lãnh thổ Việt Nam mà khi sinh ra có cha hoặc mẹ là công dân Việt Nam còn người kia là người không quốc tịch  hoặc có mẹ là công dân Việt Nam còn cha không rõ là ai thì có quốc tịch Việt Nam.
2. Trẻ em khi sinh ra có cha hoặc mẹ là công dân Việt Nam còn người kia là công dân nước ngoài thì có quốc tịch Việt Nam nếu có sự thỏa thuận bằng văn bản của cha mẹ vào thời điểm đăng ký khai sinh cho con.
Trường hợp trẻ em được sinh ra trên lãnh thổ Việt Nam mà cha mẹ không thỏa thuận được việc lựa chọn quốc tịch cho con thì trẻ em đó có quốc tịch Việt Nam.”
Ta thấy, khoản 1 điều 16 đứa trẻ chỉ mặc nhiên mang quốc tịch Việt Nam khi người còn lại (cha hoặc mẹ) là người không quốc tịch, hoặc cha không xác định. Trường hợp cha là công dân Việt Nam còn mẹ không xác định thì pháp luật lại bỏ trống hay nói đúng hơn là không quy định.
Khoản 2 điều 16 chỉ có thể công nhận quốc tịch Việt Nam cho đứa trẻ khi có sự thỏa thuận bằng văn bản của cha mẹ đứa trẻ. Quy định này nhằm đảm bảo nguyên tắc một quốc tịch theo quy định của pháp luật Việt Nam.
Đoạn 2 khoản 2 điều 16 nhằm hạn chế tình trạng không quốc tịch của trẻ. Tuy nhiên, trẻ sẽ mang quốc tịch nước nào khi mà được sinh ra ngoài lãnh thổ Việt Nam mà cha mẹ không thỏa thuận được quốc tịch cho con?
- Nguyên tắc nơi sinh:
Trẻ em được sinh ra ở nước nào thì có quốc tịch của nước đó bất kể cha mẹ đứa trẻ có quốc tịch nước đó hay không hay nói cách khác nguyên tắc nơi sinh không phụ thuộc vào quốc tịch của cha mẹ.
Theo điều 17 Luật Quốc tịch năm 2008 của Việt Nam thì nguyên tắc nơi sinh chỉ áp dụng trong các trường hợp sau:
“1. Trẻ em sinh ra trên lãnh thổ Việt Nam mà khi sinh ra có cha mẹ đều là người không quốc tịch nhưng có nơi thường trú tại Việt Nam thì có quốc tịch Việt Nam.
2. Trẻ em sinh ra trên lãnh thổ Việt Nam mà khi sinh ra có mẹ là người không quốc tịch nhưng có nơi thường trú tại Việt Nam, còn cha không rõ là ai thì có quốc tịch Việt Nam.”
Theo đó, tinh thần của khoản 1 điều 17 là cả cha và mẹ đều là người không quốc tịch, chỉ cần một trong hai người thường trú tại Việt Nam thì trẻ sẽ mang quốc tịch Việt Nam. Trường hợp cha mẹ là công dân nước ngoài, thường trú tại Việt Nam, sinh con tại Việt Nam hay cha hoặc mẹ là công dân nước ngoài người còn lại không quốc tịch, thường trú tại Việt Nam, sinh con tại Việt Nam thì đứa trẻ đó có mang quốc tịch Việt Nam? ở điểm này luật không quy định.
Bên cạnh đó, tại điều 18 Luật Quốc tịch năm 2008 còn quy định:
“1. Trẻ sơ sinh bị bỏ rơi, trẻ em được tìm thấy trên lãnh thổ Việt Nam mà không rõ cha mẹ là ai thì có quốc tịch Việt Nam…”
Ở đây khái niệm trẻ sơ sinh được hiểu là trẻ sinh ra trong thời gian 3 ngày trở lại. Trẻ em là trẻ chưa đủ 15 tuổi (khoản 2 điều 18).
Như vậy, thông qua các hình thức nêu trên ta thấy pháp luật Việt Nam gần như đã giải quyết đầy đủ các trường hợp có thể xảy ra khi cha, mẹ của trẻ có quốc tịch hay không có quốc tịch Việt Nam trên cơ sở kết hợp giữa hai nguyên tắc huyết thồng và nơi sinh để đảm bảo quyền có quốc tịch của trẻ./.

Mời bạn đánh giá bài viết này!

Có thể bạn quan tâm?

Địa chỉ chi nhánh: Số 26 Đoàn Thị Liên, phường Phú Lợi, TP. Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương
PNV – Địa chỉ: VP 6, Linh Đàm, Hoàng Liệt, Hoàng Mai, Hà Nội
Email: luathongthai38@gmail.com
Hotline: 0976.933.335
Đơn vị liên kết:
- Viện Kinh tế Công nghệ Việt nam
- Công ty TNHH Thương mại và Dịch vụ Xuất Nhập khẩu HILAP