Trách nhiệm dân sự do vi phạm hợp đồng

Trách nhiệm dân sự do vi phạm hợp đồng dân sự là một loại trách nhiệm dân sự và là một hình thức chế tài do Nhà nước quy định để áp dụng đối với các hành vi vi phạm các quyền và nghĩa vụ mà các bên đã thỏa thuận trong một hợp đồng dân sự. Giống như trách nhiệm dân sự nói chung, trách nhiệm dân sự do vi phạm hợp đồng cũng xuất phát trên cơ sở có hành vi vi phạm các cam kết, thỏa thuận của các bên trong hợp đồng. Tuy nhiên trách nhiệm dân sự do vi phạm hợp đồng lại bao hàm nội dung riêng không giống với các trách nhiệm dân sự khác. Đó là việc khi mà các cá nhân, pháp nhân buộc phải thực hiện trách nhiệm dân sự do vi phạm hợp đồng thì hoặc (1) các chủ thể này buộc phải tiếp tục thực hiện hợp đồng; và (2) các chủ thể này buộc phải bồi thường thiệt hại bằng tài sản cho các chủ thể bị vi phạm.

            Bên cạnh những đặc điểm chung như các trách nhiệm dân sự khác, trách nhiệm dân sự do vi phạm hợp đồng dân sự có những đặc điểm riêng. Các đặc điểm riêng này để phân biệt trách nhiệm dân sự do vi phạm hợp đồng với các loại trách nhiệm dân sự khác. Đặc điểm của trách nhiệm dân sự do vi phạm hợp đồng có thể được phân tích như sau:

Đặc điểm 1: Trách nhiệm dân sự do vi phạm hợp đồng là chế tài dân sự

            Trách nhiệm dân sự luôn thể hiện hình thức cưỡng chế của Nhà nước. Nhà nước quy định trách nhiệm nhằm buộc các bên tham gia giao dịch dân sự nếu vi phạm các cam kết sẽ phải ghánh chịu các chế tài theo quy định của pháp luật. Tính cưỡng chế trong pháp luật dân sự được thể hiện thông qua việc cơ quan thẩm quyền dựa trên cam kết và thỏa thuận của các bên trong hợp đồng. Quyết định mang tính chế tài của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền sẽ buộc bên vi phạm chịu trách nhiệm bền bù thiệt hại cho bên bị vi phạm.

            Không giống với các chế tài pháp lý khác như chế tài hình sự, hành chính, đặc điểm của chế tài dân sự hoàn toàn màn tính chất tài sản thông qua việc bồi thường thiệt (vật chất, tinh thần…) cho chủ thể bị vi phạm. Nhà nước quyết định tính chế tài cho trách nhiệm dân sự do vi phạm hợp đồng nhằm đảm bảo sự ổn định và lành mạnh trong các quan hệ hợp đồng dân sự. Việc đưa ra các biện pháp chế tài nhằm ổn định các quan hệ hợp đồng dân sự.

Đặc điểm 2: Áp dụng đối với chủ thể vi phạm hợp đồng

Trách nhiệm pháp lý là áp dụng đối với các chủ thể vi phạm pháp luật thì một đặc điểm khác của trách nhiệm dân sự do vi phạm hợp đồng là áp dụng đối với các chủ thể vi phạm các cam kết, thỏa thuận liên quan đến hợp đồng hay nói cách khác là vi phạm các quy định của pháp luật dân sự liên quan đến hợp đồng. Theo quy định của Bộ luật Dân sự 2005, các cam kết trong hợp đồng dân sự có liên quan trực tiếp đến quyền và nghĩa vụ của các bên tham gia vào hợp đồng và cá nhân hoặc pháp nhân chịu trách nhiệm dân sự là những chủ thể không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ các quy định này. Chủ thể không thực hiện đầy đủ nghĩa vụ đã cam kết trong hợp đồng dân sự bị coi là vi phạm các quy định của pháp luật dân sự và phải chịu trách nhiệm dân sự theo quy định của pháp luật dân sự.

Nếu một chủ thể không bị coi là vi phạm pháp luật dân sự nói chung  và hợp đồng  nói riêng thì đương nhiên học sẽ không phải chịu trách nhiệm dân sự. Trách nhiệm dân sự chỉ phát sinh khi có sự vi phạm hợp đồng . Việc xác định một hợp đồng có bị vi phạm hay không là một việc làm quan trọng và cần thiết để xác định một chủ thể có vi phạm pháp luật dân sự hay không và có bị áp dụng chế tài dân sự hay không. Trách nhiệm dân sự là trách nhiệm của chủ thể vi phạm pháp luật, bị áp dụng các chế tài do pháp luật quy định.

Đặc điểm 3: Được thực hiện bởi cơ quan nhà nước có thẩm quyền trong phạm vi pháp luật cho phép

            Đây là đặc điểm mang tính hướng dẫn của pháp luật dân sự đối với các chủ thể tham gia quan hệ pháp luật dân sự. Sẽ chỉ có cơ quan Nhà nước có thẩm quyền theo quy định của pháp luật thụ lý và giải quyết các tranh chấp dân sự cũng như đưa ra phán quyết về việc chủ thể nào sẽ phải chịu trách nhiệm dân sự do vi phạm hợp đồng. Đặc điểm này có thể được hiểu là việc bắt buộc một bên không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ các cam kết trong hợp đồng dân sự phải chịu trách nhiệm dân sự và việc phán quyết sẽ do cơ quan Nhà nước có thẩm quyền đảm trách.

            Trong một vụ án dân sự, việc thụ lý quy kết trách nhiệm dân sự cho các bên tham gia vào giao dịch dân sự sẽ do Tòa án nhân dân các cấp có thẩm quyền quyết định. Sau khi có quyết định cuối cùng của tòa án, việc yêu cầu các bên đương sự thực hiện đúng trách nhiệm dân sự của mình sẽ do cơ quan thi hành án cấp tương đương thực hiện theo quy định của pháp luật. Khác với các quyết định hình sự do cơ quan công an thực hiện hình phạt, các quyết định dân sự thường phụ thuộc nhiều vào cơ quan thi hành án và thường không mang tính cưỡng chế cao. Việc quy định chỉ có cơ quan Nhà nước có thẩm quyền mới có thẩm quyền phán quyết và đưa ra các biện pháp áp dụng có liên quan đối với trách nhiệm dân sự do vi phạm hợp đồng dân sự cho thấy tính chất tối cao và nghiêm khắc của các quy định pháp luật dân sự về trách nhiệm dân sự do vi phạm hợp đồng dân sự.

Đặc điểm 4: Sử dụng một số biện pháp chế tài nhất định do luật định để buộc người vi phạm phải chịu hậu quả bất lợi

            Bản chất của pháp luật là mọi chủ thể khi thực hiện các hành vi mà pháp luật nghiêm cấm sẽ chịu trách nhiệm pháp lý theo quy định của pháp luật và xã hội, đảm bảo được tính nghiêm khắc của các biện pháp.

 Đặc điểm 5: Trách nhiệm dân sự do vi phạm hợp đồng mang tính chất tài sản                         Về bản chất, các quan hệ pháp luật dân sự chủ yếu là các quan hệ mang tính chất tài sản và quan hệ nhân thân có liên quan đến tài sản. Ví dụ, các quan hệ hợp đồng mua bán, tặng cho…. Tính chất tài sản trong trách nhiệm dân sự do vi phạm hợp đồng dân sự thể hiện ở việc  khi chủ thể vi phạm pháp luật gây hậu quả xấu cho người khác thì Tòa án buộc bên vi phạm phải bồi thường bằng chính tài sản của mình cho bên bị vi phạm. Nguyên tắc của trách nhiệm dân sự do vi phạm hợp đồng dân sự là nguyên tắc chịu trách nhiệm bằng tài sản mà không có hình thức thay thế.

            Tính chất tài sản trong trách nhiệm dân sự do vi phạm hợp đồng dân sự thể hiện qua việc chủ thể, bằng tài sản của mình, bồi thường tương ứng về giá trị thiệt hại do hành vi của chủ thể đó gây ra. Trách nhiệm bồi thường bằng tài sản hoặc giá trị vật chất là bắt buộc và là một đặc điểm của pháp luật dân sự. Đặc điểm này bảo đảm trách nhiệm dân sự do vi phạm hợp đồng dân sự luôn luôn được giải quyết bằng tài sản và giúp phân biệt với trách nhiệm pháp lý khác mà đặc điểm thực hiện hoặc áp dụng chế tài không mang mang tính chất tài sản.

 Đặc điểm 6:Quyền và nghĩa vụ của các chủ thể trong hợp đồng tương ứng với nhau.

            Trong quan hệ của pháp luật dân sự, giữa các chủ thể tồn tại mối liên hệ quyền của chủ thể tương ứng với nghĩa vụ của chủ thể kia. Khi xác định trách nhiệm dân sự do vi phạm hợp đồng, hành vi gây thiệt hại phải tương ứng với tính chất của sự vi phạm. Trách nhiệm dân sự quy định đặc điểm mang tính chất đền bù tương đương buộc bên vi phạm nhằm khôi phục tình trạng tài sản và xác lập lại các quyền, lợi ích bị xâm phạm của người bị thiệt hại. Quyền của chủ thể này luôn tương ứng với nghĩa vụ của chủ thể kia.

            Có thể kết luận: “Trách nhiệm dân sự do vi phạm hợp đồng là sự cưỡng chế của nhà nước buộc bên vi phạm phải tiếp tục thực hiện đúng những nghĩa vụ hoặc phải bồi thường thiệt hại do hành vi vi phạm nghĩa vụ của mình gây ra cho bên kia”. Trách nhiệm dân sự không chỉ nhằm đền bù tổn thất đã gây ra mà còn bảo vệ các quyền là lợi ích hợp pháp của các chủ thể trong quan hệ pháp luật dân sự không bị xâm phạm bảo các hành vi trái pháp luật.

 

Mời bạn đánh giá bài viết này!

Có thể bạn quan tâm?

Địa chỉ chi nhánh: Số 26 Đoàn Thị Liên, phường Phú Lợi, TP. Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương
PNV – Địa chỉ: VP 6, Linh Đàm, Hoàng Liệt, Hoàng Mai, Hà Nội
Email: luathongthai38@gmail.com
Hotline: 0976.933.335
Đơn vị liên kết:
- Viện Kinh tế Công nghệ Việt nam
- Công ty TNHH Thương mại và Dịch vụ Xuất Nhập khẩu HILAP