Khi thực hiện các hoạt động đấu thầu, các bên phải tuân thủ đầy đủ các quy định của pháp luật. Tuy nhiên, trên thực tế có rất nhiều vi phạm quy định về đấu thầu xảy ra và nó có thể tạo ra những hậu quả nghiêm trọng. Vì vậy, việc phân tích dấu hiệu pháp lý của tội vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng là cực kỳ cần thiết.
I. Căn cứ pháp lý:
- Bộ luật hình sự năm 2015, sửa đổi, bổ sung
năm 2017 (BLHS)
- Luật đấu thầu năm 2013
II. Nội dung:
1. Chủ thể của tội phạm
Theo khoản 1 Điều 12 BLHS quy định: “Người từ đủ 16 tuổi trở
lên phải chịu trách nhiệm hình sự về mọi tội phạm, trừ những tội phạm mà Bộ
luật này có quy định khác”
Như vậy, chủ thể trong tội vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu
quả nghiêm trọng chính là người từ đủ 16 tuổi trở lên. Chủ thể của tội phạm này
không có dấu hiệu đặc biệt. Tuy nhiên, chủ thể phải là những người thực hiện
các giai đoạn, công việc trong quá trình đấu thầu như chủ đầu tư, bên mời thầu,
bên dự thầu, công việc tư vấn, giám sát…
2. Mặt khách quan:
Mặt khách quan của tội vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả
nghiêm trọng thể hiện ở những hành vi khách quan. Hành vi khách quan của tội
phạm gồm các hành vi vi phạm quy định của Nhà nước về đấu thầu, cụ thể là các
hành vi nghiêm cấm trong đấu thầu tại Điều 89 Luật đấu thầu 2013, cụ thể có 7
hành vi vi phạm có thể bị xử lý hình sự.
- Can thiệp trái pháp luật vào hoạt động đấu thầu: Đây là
hành vi mà cơ quan cấp trên chỉ đạo cơ quan cấp dưới hay còn gọi là chỉ đạo bên
mời thầu phải lựa chọn nhà thầu theo ý của mình. Các hành vi này có thể được
thực hiện dưới nhiều hình thức như gặp trực tiếp, qua điện thoại, bằng công
văn, giấy tờ dưới danh nghĩa cơ quan, tổ chức hoặc cá nhân…làm cho hoạt động đấu
thầu mất đi tính cạnh tranh, công bằng, minh bạch và hiệu quả kinh tế
- Thông thầu: Đây là hành vi cấu kết giữa các bên có liên
quan trực tiếp hoặc gián tiếp nhằm làm sai lệch kết quả của hoạt động đấu thầu.
Cụ thể, các nhà thầu thỏa thuận: Thỏa thuận cho một hoặc một số nhà
thầu rút khỏi việc dự thầu để cho các nhà thầu khác trúng thầu; Thỏa thuận cho một hoặc một số nhà thầu rút đơn dự thầu đã
nộp trước đó để cho một hoặc một số nhà thầu khác trúng thầu; Thỏa thuận để một hoặc nhiều bên chuẩn bị hồ sơ dự thầu cho
các bên tham gia dự thầu để một bên thắng thầu; Thỏa
thuận về việc từ chối cung cấp hàng hóa, không ký hợp đồng thầu phụ hoặc các
hình thức gây khó khăn khác cho các bên không tham gia thỏa thuận
- Gian lận trong đấu thầu: thể hiện ở việc trình bày sai một
cách cố ý hoặc làm sai lệch thông tin, hồ sơ, tài liệu của một bên trong đấu
thầu nhằm thu được lợi ích tài chính hoặc lợi ích khác nhằm trốn tránh bất kỳ
một nghĩa vụ nào…
- Cản trở hoạt động đấu thầu: Đây là hành vi ngăn cản, gây
khó khăn cho quá trình tổ chức đấu thầu, hành vi này có thể tác động đến các
bên liên quan như bên mời thầu hoặc tác động đến nhà thầu để gây khó khăn cho
việc đấu thầu. Các hành vi cụ thể như cưỡng bức, đe dọa, cảnh báo, khiêu khích…
- Hành vi vi phạm các quy định của pháp luật về bảo đảm công
bằng, minh bạch trong hoạt động đấu thầu.
- Tổ chức lựa chọn nhà thầu khi nguồn vốn cho gói thầu chưa
được xác định dẫn đến nợ đọng vốn của nhà thầu: thể hiện rõ là khi nguồn vốn
chưa được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền xác định, phê duyệt nhưng đã lựa chọn
nhà thầu
- Hành vi chuyển nhượng thầu trái phép, cụ thể là nhà đầu
tư, nhà tư vấn giám sát chấp thuận để các nhà thầu chuyển nhượng công việc
thuộc trách nhiệm của mình cho nhà thầu hoặc đơn vị khác thực hiện
Dấu hiệu hành vi bị coi là tội phạm nếu gây thiệt hại từ 100 triệu
trở lên. Nếu dưới 100 triệu thì phải xử lý kỷ luật hoặc xử phạt vi phạm hành
chính về hành vi vi phạm quy định về đấu thầu mà còn vi phạm.
3. Mặt chủ quan của tội phạm
- Lỗi: lỗi cố ý trực tiếp. Người phạm tội nhận thức được
hành vi phạm tội gây hậu quả nghiêm trọng nhưng vẫn thực hiện và mong muốn hậu
quả xảy ra. Hành vi vi phạm các quy định về đấu thầu gây lỗi vô ý thì tùy theo
tính chất mức độ hậu quả mà xem xét ở các hành vi phạm tội khác.
- Động cơ mục đích không phải là yếu tố bắt buộc trong cấu thành.
Tội phạm này thường có động cơ, mục đích là vụ lợi. Các hành vi phạm tội thường
có sự cấu kết, thông đồng của chủ đầu tư, bên mời thầu, các nhà thầu, giám
sát…nhằm nâng giá thầu, lựa chọn nhà thầu không đúng, không đủ năng lực sau đó
chuyển nhượng thầu…từ đó ảnh hưởng đến việc sử dụng nguồn vốn Nhà nước.
4. Khách thể của tội phạm
Khách thể của tội phạm này là việc xâm phạm trật tự quản lý
trong hoạt động đấu thầu, xâm phạm vào việc thực hiện chính sách đầu tư phát
triển kinh tế xã hội, xâm phạm công tác quản lý hoạt động đấu thầu các công
trình, dự án của Nhà nước, xâm phạm tới hoạt động bình thường của cơ quan nhà
nước, ảnh hưởng tới uy tín, hình ảnh quốc gia
Đối tượng tác động của tội phạm này là hoạt động đấu thầu, chỉ
định thầu đối với các chương trình, các dự án đầu tư có sử dụng nguồn vốn của
nhà nước theo các quy định pháp luật. Bao gồm tất cả các hoạt động lựa chọn nhà
thầu cung cấp dịch vụ tư vấn, dịch vụ phi tư vấn, cung cấp hàng hóa, xây lắp
trong các dự án đầu tư, chương trình mua sắm.
5. Các hình phạt:
- Đối với hình phạt chính là có 3 khung hình phạt:
Khung 1: Hình phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm và hình phạt
tù từ 1 năm đến 5 năm (Khoản 1 Điều 222 BLHS)
Khung 2: Hình phạt tù từ 3 năm đến 12 năm (khoản 2 Điều 222 BLHS)
Khung 3: Hình phạt tù từ 10 năm đến 20 năm (hậu quả là thiệt hại
từ 1 tỷ đồng trở lên)
-
Hình phạt bổ sung: có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm làm công
việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm; tịch thu
một phần hoặc toàn bộ tài sản.
Trên đây là phân tích của Luật Hồng Thái về những dấu hiệu pháp lý của tội
vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng. Nếu còn bất kỳ vướng mắc
gì liên quan đến vấn đề này vui lòng liên hệ 0976933335 -
0982033335 để được hỗ trợ nhanh nhất. Hoặc E-mail: luathongthai@gmail.com.
Trụ sở
chính: LK9-38 Tổng cục 5, Tân Triều, Hà Nội (cuối đường Chiến Thắng, Thanh
Xuân).
Bạn cũng
có thể tham khảo thêm thông tin các dịch vụ tư vấn của chúng tôi:
- Dịch vụ Luật sư lĩnh vực dân sự - 0976.933.335
- Dịch vụ Luật sư lĩnh vực Hình sự -
0982.033.335
- Dịch vụ pháp lý lĩnh vực Đất đai -
0976.933.335
- Dịch vụ tư vấn nhân sự và quản lý lao
động - 0976.933.335
- Dịch vụ pháp lý lĩnh vực Doanh Nghiệp -
0982.033.335
- Dịch vụ Luật sư lĩnh vực Hôn nhân và gia đình
- 0976.933.335
Hồng Dinh