Căn cứ theo quy định tại khoản 1
Điều 51 Bộ luật Hình sự 2015 được sửa đổi bởi điểm a, điểm b
khoản 6 Điều 1 Luật Sửa đổi Bộ luật Hình sự 2017 về các tình tiết giảm
nhẹ trách nhiệm hình sự. Hiện nay, các tình tiết được xác định là tình tiết
giảm nhẹ trách nhiệm hình sự bao gồm:
- Người phạm tội đã ngăn chặn hoặc
làm giảm bớt tác hại của tội phạm;
- Người phạm tội tự nguyện sửa chữa,
bồi thường thiệt hại hoặc khắc phục hậu quả;
- Phạm tội trong trường hợp vượt quá
giới hạn phòng vệ chính đáng;
- Phạm tội trong trường hợp vượt quá
yêu cầu của tình thế cấp thiết;
- Phạm tội trong trường hợp vượt quá
mức cần thiết khi bắt giữ người phạm tội;
- Phạm tội trong trường hợp bị kích
động về tinh thần do hành vi trái pháp luật của nạn nhân gây ra;
- Phạm tội vì hoàn cảnh đặc biệt khó
khăn mà không phải do mình tự gây ra;
- Phạm tội nhưng chưa gây thiệt hại
hoặc gây thiệt hại không lớn;
- Phạm tội lần đầu và thuộc trường
hợp ít nghiêm trọng;
- Phạm tội vì bị người khác đe dọa
hoặc cưỡng bức;
- Phạm tội trong trường hợp bị hạn
chế khả năng nhận thức mà không phải do lỗi của mình gây ra;
- Phạm tội do lạc hậu;
- Người phạm tội là phụ nữ có thai;
- Người phạm tội là người đủ 70 tuổi
trở lên;
- Người phạm tội là người khuyết tật
nặng hoặc khuyết tật đặc biệt nặng;
- Người phạm tội là người có bệnh bị
hạn chế khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình;
- Người phạm tội tự thú;
- Người phạm tội thành khẩn khai báo
hoặc ăn năn hối cải;
- Người phạm tội tích cực giúp đỡ
các cơ quan có trách nhiệm phát hiện hoặc điều tra tội phạm;
- Người phạm tội đã lập công chuộc
tội;
- Người phạm tội là người có thành
tích xuất sắc trong sản xuất, chiến đấu, học tập hoặc công tác;
- Người phạm tội là cha, mẹ, vợ,
chồng, con của liệt sĩ, người có công với cách mạng.
Như vậy, hiện nay có 21 tình tiết
được xem xét là tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự đối với người phạm tội.
Trình
độ học vấn thấp có được coi là tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự đối với
bị cáo hay không?
Trong danh mục 21 tình tiết giảm nhẹ
trách nhiệm hình sự được quy định tại khoản 1 Điều 51 Bộ luật Hình sự 2015 nêu trên thì không có nội dung nào
đề cập đến trình độ học vấn.
Tại khoản 2 Điều 51 Bộ luật Hình sự 2015 có quy định như sau:
Các tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm
hình sự
...
2. Khi quyết định hình phạt, Tòa án
có thể coi đầu thú hoặc tình tiết khác là tình tiết giảm nhẹ, nhưng phải ghi rõ
lý do giảm nhẹ trong bản án.
Theo đó, bên
cạnh 21 tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự tại khoản 1 Điều 51 Bộ luật Hình sự 2015 thì Tòa án có thể quyết định thêm
các "tình tiết khác" là tình tiết giảm nhẹ với điều kiện ghi rõ lý do
giảm nhẹ kèm theo bản án.
Tuy nhiên, hiện nay quy định tại
khoản 2 Điều 51 Bộ luật Hình sự 2015 chưa được Hội đồng Thẩm phán Tòa án
nhân dân tối cao hướng dẫn cụ thể.
Về vấn đề này, khoản 5 Mục I Công văn 212/TANDTC-PC năm 2019 có hướng dẫn như sau:
...trong quá trình xét xử, Tòa án có
thể tham khảo quy định tại điểm c mục 5 Nghị quyết số 01/2000/NQ-HĐTP ngày
04-8-2000 của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao hướng dẫn áp dụng một
số quy định trong phần chung của Bộ luật Hình sự năm 1999 để xác định tình tiết
khác là tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự theo quy định tại khoản 2 Điều
51 của Bộ luật Hình sự năm 2015, cụ thể như sau:
- Vợ, chồng, cha, mẹ, con, anh, chị,
em ruột bị cáo là người có công với nước hoặc có thành tích xuất sắc được Nhà
nước tặng một trong các danh hiệu vinh dự như: anh hùng lao động, anh hùng lực
lượng vũ trang, bà mẹ Việt Nam anh hùng, nghệ sỹ nhân dân, nghệ sĩ ưu tú, nhà
giáo nhân dân, nhà giáo ưu tú, thầy thuốc nhân dân, thầy thuốc ưu tú hoặc các
danh hiệu cao quý khác theo quy định của Nhà nước:
- Bị cáo có anh, chị, em ruột là
liệt sỹ;
- Bị cáo là người tàn tật do bị tai
nạn trong lao động hoặc trong công tác, có tỷ lệ thương tật từ 31 % trở lên;
- Người bị hại cũng có lỗi;
- Thiệt hại do lỗi của người thứ ba;
- Gia đình bị cáo sửa chữa, bồi
thường thiệt hại thay cho bị cáo;
- Người bị hại hoặc đại diện hợp
pháp của người bị hại xin giảm nhẹ hình phạt cho bị cáo trong trường hợp chỉ
gây tổn hại về sức khoẻ của người bị hại, gây thiệt hại về tài sản;
- Phạm tội trong trường hợp vì phục
vụ yêu cầu công tác đột xuất như đi chống bão, lụt, cấp cứu.
Ngoài ra, khi xét xử, tùy từng
trường hợp cụ thể và hoàn cảnh cụ thể của người phạm tội mà còn có thể coi các
tình tiết khác là tình tiết giảm nhẹ, nhưng phải ghi rõ trong bản án.
Kết hợp từ
những nội dung nêu trên thì có thể thấy, mặc dù không được quy định tại Bộ luật Hình sự 2015 nhưng trình độ học vấn thấp vẫn có
thể được xem là tình tiết giảm nhẹ tùy vào trường hợp và hoàn cảnh cụ thể của
người phạm tội.
Việc xem xét một tình tiết có phải
tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự thuộc các "tình tiết khác" hay
không sẽ do Tòa án quyết định và có ghi rõ trong bản án.
Tư vấn pháp luật miễn phí 0976933335
Trên đây là những phân tích của chúng tôi. Nếu bạn đọc có vướng mắc vui lòng liên hệ 0976933335 - 0982033335 để được hỗ trợ nhanh nhất. hoặc E-mail: luathongthai@gmail.com
Trụ sở chính: LK9-38 Tổng cục 5, Tân Triều, Hà Nội (cuối đường Chiến Thắng, Thanh Xuân).
Hương Lan
Bạn cũng có thể tham khảo thêm thông tin các dịch vụ tư vấn của chúng tôi:
- Dịch vụ Luật sư lĩnh vực dân sự - 0976.933.335
- Dịch vụ Luật sư lĩnh vực Hình sự - 0982.033.335
- Dịch vụ pháp lý lĩnh vực Đất đai - 0976.933.335
- Dịch vụ tư vấn nhân sự và quản lý lao động - 0976.933.335
- Dịch vụ pháp lý lĩnh vực Doanh Nghiệp - 0982.033.335
- Dịch vụ Luật sư lĩnh vực Hôn nhân và gia đình - 0976.933.335