I. Cơ sở pháp lý:
Bộ Luật Hình sự 2015 sửa đổi, bổ sung 2017
II. Nội dung:
1. Xác định vai trò đồng phạm
Người từ đủ 14 tuổi trở lên và không đang trong tình trạng mắc bệnh tâm thần hoặc bệnh khác làm mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi (Điều 21 BLHS 2015), đã thực hiện một trong các hành vi sau đây với mong muốn cùng cố ý thực hiện hành vi phạm tội giết người không thuộc quy định tại khoản 1 Điều 123 với người thực hành thì phạm tội giết người với vai trò người tổ chức, người xúi giục, người giúp sức trong vụ án đồng phạm (xem Điều 17 BLHS 2015) và bị áp dụng khoản 2 Điều 123 và Điều 58 BLHS 2015 để xem xét hình phạt:
+ Người tổ chức là người chủ mưu, cầm đầu, chỉ huy việc thực hiện tội phạm.
+ Người xúi giục là người kích động, dụ dỗ, thúc đẩy người khác thực hiện tội phạm.
+ Người giúp sức là người tạo điều kiện tinh thần hoặc vật chất cho việc thực hiện tội phạm.
2. Xác định trường hợp phạm tội của người đồng phạm (hoàn thành, chưa đạt, tự ý nửa chừng chấm dứt hành vi phạm tội) theo các trường hợp phạm tội của người thực hành (hoàn thành, chưa đạt, tự ý nửa chừng chấm dứt hành vi phạm tội)
* Làm rõ tự ý nửa chừng chấm dứt việc phạm tội của người tổ chức, người xúi giục, người giúp sức (người đồng phạm):
Trong vụ án đồng phạm, hành vi phạm tội là tổng thể các hành vi của những người đồng phạm đã tham gia (người tổ chức, người xúi giục, người giúp sức, người thực hành). Trường hợp người tổ chức đã hoàn thành việc chủ mưu, cầm đầu, chỉ huy; người xúi giục đã hoàn thành việc kích động, dụ dỗ, thúc đẩy; người giúp sức đã hoàn thành việc tạo điều kiện tinh thần, vật chất, nhưng người thực hành chưa thực hiện xong hành vi phạm tội thì tội phạm vẫn chưa hoàn thành. Do đó, trước thời điểm người thực hành thực hiện hành vi gây hậu quả chết người, người tổ chức, người xúi giục, người giúp sức tự nguyện chấm dứt hành vi phạm tội tuy không có gì ngăn cản thì thuộc trường hợp tự ý nửa chừng chấm dứt việc phạm tội.
2.1. Trường hợp phạm tội của người đồng phạm khi người thực hành phạm tội giết người hoàn thành thuộc khoản 2 Điều 123
- "Đồng phạm là trường hợp có hai người trở lên cố ý cùng thực hiện một tội phạm” (khoản 1 Điều 17 BLHS 2015); do đó, trường hợp người thực hành phạm tội giết người hoàn thành thuộc khoản 2 Điều 123 thì người đồng phạm (người tổ chức, người xúi giục, người giúp sức) phải chịu trách nhiệm hình sự về cùng tội danh giết người hoàn thành thuộc khoản 2 Điều 123 với người thực hành.
- Trường hợp, trong khi thực hiện hành vi phạm tội, người tổ chức, người xúi giục, người giúp sức tự ý nửa chừng chấm dứt việc phạm tội và có hành vi ngăn cản việc thực hiện hành vi phạm tội của người thực hành nhưng không ngăn cản được, hậu quả chết người đã xảy ra thì người tổ chức, người xúi giục, người giúp sức vẫn phải chịu trách nhiệm hình sự về tội giết người hoàn thành mà không được miễn trách nhiệm hình sự theo Điều 16 BLHS 2015 (mục 1 phần I Nghị quyết 01-HĐTP/NQ).
Nếu người tổ chức, người xúi giục, người giúp sức tự ý nửa chừng chấm dứt việc phạm tội nhưng không có hành vi ngăn cản việc thực hiện hành vi phạm tội của người thực hành, hậu quả chết người đã xảy ra thì người tổ chức, người xúi giục, người giúp sức vẫn phải chịu trách nhiệm hình sự về tội giết người hoàn thành mà không được miễn trách nhiệm hình sự theo Điều 16 BLHS 2015 (mục 1 phần I Nghị quyết 01-HĐTP/NQ).
2.2. Trách nhiệm hình sự của người đồng phạm khi người thực hành phạm tội giết người chưa đạt thuộc khoản 2 Điều 123
- "Đồng phạm là trường hợp có hai người trở lên cố ý cùng thực hiện một tội phạm” (khoản 1 Điều 17 BLHS 2015); do đó, trường hợp người thực hành phạm tội giết người chưa đạt thuộc khoản 2 Điều 123 thì người đồng phạm (người tổ chức, người xúi giục, người giúp sức) phải chịu trách nhiệm hình sự về cùng tội danh giết người chưa đạt thuộc khoản 2 Điều 123 với người thực hành, trừ một số trường hợp cụ thể sau:
* Đối với người tổ chức, người xúi giục:
Trường hợp người tổ chức, người xúi giục tự ý nửa chừng chấm dứt hành vi phạm tội và đã áp dụng các biện pháp ngăn chặn người thực hành thực hiện tội phạm, hậu quả chết người không xảy ra do sự ngăn cản đó thì người tổ chức, người xúi giục được miễn trách nhiệm hình sự về tội giết người theo Điều 16 BLHS 2015 (mục 1 phần I Nghị quyết 01-HĐTP/NQ).
Nếu người tổ chức, người xúi giục tự ý nửa chừng chấm dứt hành vi phạm tội nhưng không áp dụng các biện pháp ngăn cản người thực hành thực hiện tội phạm, hậu quả chết người không xảy ra do nguyên nhân khách quan ngoài ý muốn của người thực hành thì người tổ chức, người xúi giục phải chịu trách nhiệm hình sự về tội giết người chưa đạt cùng với người thực hành (mục 1 phần I Nghị quyết 01-HĐTP/NQ).
* Đối với người giúp sức:
Trường hợp người giúp sức chấm dứt việc tạo điều kiện vật chất, tinh thần cho việc thực hiện tội phạm của người thực hành và những điều kiện này chưa hoặc không đang được người thực hành sử dụng thì người giúp sức được miễn trách nhiệm hình sự về tội giết người theo Điều 16 BLHS 2015, nhưng người giúp sức có thể phải chịu trách nhiệm hình sự về tội không tố giác tội phạm (Điều 390 BLHS 2015) nếu người giúp sức biết về hành vi phạm tội của người đồng phạm khác mà không tố giác (mục 1 và mục 3 phần I Nghị quyết 01-HĐTP/NQ).
Nếu sự giúp sức của người giúp sức đang được người thực hành sử dụng thì người giúp sức chỉ được miễn trách nhiệm hình sự theo Điều 16 BLHS 2015 khi có những hành động tích cực ngăn chặn việc thực hiện tội phạm và hậu quả chết người không xảy ra do sự ngăn chặn đó; nếu không có hành động tích cực ngăn chặn việc thực hiện tội phạm thì người giúp sức vẫn phải chịu trách nhiệm hình sự về tội giết người chưa đạt cùng với người thực hành (mục 1 phần I Nghị quyết 01-HĐTP/NQ).
2.3. Trách nhiệm hình sự của người đồng phạm khi người thực hành tự ý nửa chừng chấm dứt hành vi phạm tội giết người thuộc khoản 2 Điều 123
Người thực hành tự ý nửa chừng chấm dứt hành vi phạm tội giết người thuộc khoản 2 Điều 123 thì người đồng phạm (người tổ chức, người xúi giục, người giúp sức) phải chịu trách nhiệm hình sự về tội giết người chưa đạt thuộc khoản 2 Điều 123, vì 02 lý do sau:
+ Lý do thứ nhất, theo Điều 58 BLHS 2015, tình tiết loại trừ trách nhiệm hình sự thuộc người đồng phạm nào thì chỉ áp dụng đối với người đó; do đó, yếu tố “tự ý nửa chừng chấm dứt hành vi phạm tội” của người thực hành chỉ áp dụng với cá nhân người đó, không áp dụng cho người đồng phạm khác;
+ Lý do thứ hai, trong trường hợp này, người thực hành đã tự ý chấm dứt thực hiện hành vi phạm tội mà không bàn bạc, thỏa thuận với người đồng phạm - là nguyên nhân khách quan, ngoài ý muốn của người đồng phạm dẫn đến người đồng phạm không thực hiện được tội phạm đến cùng nên, theo Điều 15 BLHS 2015, người đồng phạm phải chịu trách nhiệm hình sự về tội giết người chưa đạt thuộc khoản 2 Điều 123
Nếu bạn đọc có vướng mắc vui lòng liên hệ 0976933335 - 0982033335 để được hỗ trợ nhanh nhất. Hoặc E-mail: luathongthai@gmail.com.
Trụ sở chính: LK9-38 Tổng cục 5, Tân Triều, Hà Nội (cuối đường Chiến Thắng, Thanh Xuân).
Bạn cũng có thể tham khảo thêm thông tin các dịch vụ tư vấn của chúng tôi:
- Dịch vụ Luật sư lĩnh vực dân sự - 0976.933.335
- Dịch vụ Luật sư lĩnh vực Hình sự - 0982.033.335
- Dịch vụ pháp lý lĩnh vực Đất đai - 0976.933.335
- Dịch vụ tư vấn nhân sự và quản lý lao động - 0976.933.335
- Dịch vụ pháp lý lĩnh vực Doanh Nghiệp - 0982.033.335
- Dịch vụ Luật sư lĩnh vực Hôn nhân và gia đình - 0976.933.335